Sokołów Podlaski po ponad 130 latach dalej pozostaje czynną stacją kolejową, przyjmującą pociągi towarowe z Siedlec.

---

---

Historia:

Stacja kolejowa w Sokołowie Podlaskim została oddana do użytku w roku 1887 i ze względu na swoją lokalizację była wyjątkiem na całej linii. Usytuowana została w granicach miasta co było ewenementem w czasach, gdy linie kolejowe projektowano z dala od większych ośrodków, powołując się na względy wojskowe. Stacja służyła mieszkańcom ale przede wszystkim Cukrowni Elżbietów, której działanie transport kolejowy znacznie usprawnił. W tamtym czasie była to jedna z najnowocześniejszych cukrowni w Królestwie Polskim, zaś sam zakład był największym w regionie.
Mało wiadomo o czasach I Wojny Światowej oraz o okresie międzywojennym. Podczas II Wojny Światowej stacja została najpierw zbombardowana przez lotnictwo III Rzeszy a potem szybko odbudowana ze względu na swój potencjał transportowy. Kolejne zniszczenia to rok 1944 kiedy to wycofujący się okupant zniszczył praktycznie cały układ torowy stacji oraz wysadził XIX wieczny budynek dworca. Dworzec został odbudowany i po remoncie w 2009 roku istnieje do dziś, choć nie pełni już swojej pierwotnej funkcji. Dziś jest siedzibą Biblioteki Miejskiej w Sokołowie Podlaskim.
W roku 1984 stacji nie ominęła modernizacja w trakcie której wymieniono praktycznie wszystkie tory oraz urządzenia SRK. Semafory kształtowe wymieniono na świetlne zaś stare wajchy mechaniczne zamieniono na przekaźniki. Po zawieszeniu ruchu pasażerskiego w 1993 roku oraz ruchu towarowego na odcinku do Małkini kilka miesięcy później stacja straciła na znaczeniu. Likwidacja Cukrowni Elżbietów w 2004 roku także odcisnęła piętno na ruchu obsługiwanym przez stację. Pozostał już tylko niewielki ruch zdawczy zaś sam Sokołów stanął przed widmem zawieszenia obsługi, podobnie jak kilkanaście lat wcześniej Kosów Lacki. Przez kilka następnych lat zaczęła się częściowa rozbiórka zbędnej infrastruktury. Zlikwidowano nastawnię wykonawczą na północnej głowicy, semafory świetlne zastąpiono tarczami manewrowymi, zaś później zlikwidowano je całkowicie. Ograniczono godziny i dni funkcjonowania nastawni dysponującej. Zdemontowano także tory bocznicy cukrowni oraz przeniesiono obsługę przejazdu kolejowego w ciągu ul. Lipowej do nastawni dysponującej. Po rozbiórce toru do Małkini usypano kozła oporowego w kilometrze 90,114 tworząc z linii nr 34 tor wyciągowy stacji. Pogarszający się stan techniczny sprawił, że kilka torów stacyjnych stało się niedostępnych dla przewoźników a infrastruktura pasażerska została całkowicie zamknięta.
Dziś stacja w Sokołowie jest stacją końcową linii nr 55, czynną od poniedziałku do soboty w godzinach 8:00 – 16:00 i mimo, że nie prowadzi już ruchu pasażerskiego dalej regularnie przyjmuje pociągi towarowe korzystające z bocznic i placów rozładunkowych stacji.

---

Infrastruktura:

Stacja zlokalizowana jest w kilometrze 90,810 linii kolejowej nr 55 i jest jej stacją początkową. Znajduje się 2 km od centrum miasta pomiędzy ulicami Wolności oraz Lipową. Układ torowy to jeden tor główny, 3 tory główne dodatkowe oraz 5 torów dodatkowych, ładunkowych i dwie bocznice. Od toru nr 4 rozjazdem nr 53 odgałęzia się nieczynny tor nr 8 prowadzący niegdyś do garażu pogotowia drogowego.
Północna część stacji to grupa rozjazdów ręcznych obsługiwanych przez drużynę manewrową przewoźnika. Jeszcze w latach 2000 stała tu nastawnia wykonawcza Sk1 obsługująca semafory wyjazdowe i wjazd od strony Kosowa Lackiego. Pomiędzy peronami a rozjazdami znajduje się strzeżony przejazd kolejowy w ciągu ul. Lipowej z którego jeden ze zjazdów prowadzi do placu rozładunkowego. Strażnica przejazdowa została zlikwidowana w okolicy roku 2016 zaś obsługa przejazdu przekazana do nastawni dysponującej Sk.
W środkowej części stacji znajduje się infrastruktura pasażerska – dwa perony oraz budynek dworca.
Peron nr 2 to peron wyspowy o długości 138 m, szerokości 1,88 m i wysokości 25 cm. Położony jest pomiędzy torami nr 1 i 2 i jest wyłączony z eksploatacji z uwagi na zły stan techniczny. Prowadzi do niego przejście przez tory z przydworcowego peronu nr 1. Ten z kolei ma długość 133 m, szerokość 5 m i wysokość 30 cm. W jego bezpośrednim sąsiedztwie znajduje się duży budynek dworca z lat 50-tych, odrestaurowany i przekształcony w bibliotekę miejską w 2009 roku. Cała infrastruktura pasażerska jest niedostępna dla podróżnych.
Po obu stronach dworca znajdują się ślepe tory nr 4 (161 m) i 6 (215 m) przy których znajdują się kolejno: rampa ładunkowa oraz plac ładunkowy.
Południowa część stacji to głównie wjazd od strony Siedlec oraz grupa bocznic i torów ładunkowych.
Patrząc od strony Siedlec mamy pięciokomorowy, świetlny semafor wjazdowy H a obok tor wyciągowy o długości 252 m zabezpieczony wykolejenicą Wk6. Jest to część dawnego toru nr 1 linii nr 34 z czasów gdy linia była dwutorowa. Za rozjazdami 17 i 18 znajduje się przejazd kolejowy kat. A w ciągu ul. Wolności, strzeżony przez dyżurnego ruchu z nastawni dysponujące Sk, położonej kilka metrów dalej. Sama nastawnia jest budynkiem parterowym, położona w trójkącie pomiędzy torem nr 3, starotorzem bocznicy do cukrowni oraz ul. Wolności. Dyżurny kieruje ruchem za pomocą pięciu rozjazdów ręcznych z zamkami kluczowymi. Wszystkie pozostałe rozjazdy obsługiwane są przez drużynę manewrową przewoźnika. Za grupą rozjazdów przy nastawni ustawione są trzykomorowe semafory wyjazdowe z torów 1, 3, 2 w stronę Siedlec.
Do roku 1984 przed semaforem F znajdował się żuraw do nawadniania parowozów aczkolwiek lokalizacja wieży ciśnień nie jest znana.
Zachodnia część stacji to tory ładunkowe 7, 9 i 13 okalające plac ładunkowy, bocznica do stacji paliw (tor 21) oraz bocznica „Segromet”, cały czas wykorzystywana przez prywatne przedsiębiorstwo.
W torze nr 7 rozjazdem nr 12 zaczynała się niegdyś bocznica do Cukrowni Elżbietów rozebrana w 2006 roku. Dziś tor ten mający numer 17 kończy się tuż przez przejazdem kolejowym.
Z uwagi na stan techniczny infrastruktury pasażerskiej tory nr 1, 2 i 6 są dziś nieczynne a wjazd i wyjazd pociągów towarowych realizowany jest tylko po torze nr 3 na końcu którego ustawiono dwukomorowy semafor świetlny P, wskazujący wieczny sygnał Stój!

---

---

Lokalizacja:

Wyświetl większą mapę

---

Galeria:

---

Ciekawostki:

• Stacja była chętnie wykorzystywana w filmach. Sokołów zagrał jako Brześć Poleski w filmie „Sekret Enigmy (1979) Romana Wionczka oraz serialu obyczajowym „Strażacy” (2015) Macieja Dejczera. W tym ostatnim w Sokołowie Podlaskim doszło do katastrofy kolejowej.
• W 2003 roku linia kolejowa nr 34 na odcinku Małkinia – Sokołów Podlaski została oddana Samorządowi Województwa Mazowieckiego zaś w 2006 roku Polskie Linie Kolejowe wydzieliły odcinek Sokołów Podlaski – Siedlce jako odrębną linię nadając jej numer 55. Numer ten miała nosić linia z Wyszogrodu do Nasielska ale ta nigdy nie powstała. Po tym fakcie Sokołów Podlaski ze stacji pośredniej stał się stacją początkową.
• Ostatni planowy pociąg pasażerski z Sokołowa Podlaskiego odjechał o godzinie 20:53 dnia 31.03.1993 roku i był to pociąg 70214 relacji Siedlce – Małkinia.
• Ostatnim nieplanowym pociągiem pasażerskim był pociąg turystyczny „Sokół” kursujący w dniu 17.10.2019 r.

---

Źródła: atlaskolejowy.net, bazakolejowa.pl, Mazowiecki Konserwator Zabytków, Miejska Biblioteka Publiczna w Sokołowie Podlaskim, blog Motyw kolejowy w polskim filmie

Ostatnia aktualizacja: 18.01.2022